This bittersweet life, Transnistrië tussen oost en west – Paul van der Stap
Vorige week was ik bij de presentatie van ‘This bittersweet life’, het boek waarin fotograaf Paul van der Stap in woord en beeld het verhaal vangt van een van de vreemdste landen van Europa: Transnistrië. Paul was er voor het eerst in 2018. Het land en zijn bewoners en geschiedenis intrigeerden hem. Er volgden meer bezoekjes, hij leerde er bewoners kennen en doorkruiste het hele – niet zo heel grote – land. Nu is er het ‘documentaire fotoboek’ This bittersweet life waarin Paul zijn persoonlijke maar ook het grotere verhaal van Transnistrië vertelt.
Het is een mooi vormgegeven boek geworden dat voor ruim de helft bestaat uit fraaie foto’s en voor het overige uit tekst. Paul zegt bij de presentatie fan te zijn van Frank Westerman en Pieter Waterdrinker, die in hun boeken hun persoonlijke ervaringen vermengen met de Grote Geschiedenis. Dat heeft Paul hier ook gedaan, en dat levert mooie avonturen op met veel wodka, bizarre ontmoetingen en zo nu en dan wat ouderwetse angst voor de autoriteiten. De maffe geschiedenis van het toch wat sneue landje wordt helder beschreven. Enige kritische noot betreft de tekstredactie, die toch wel wat foutjes heeft laten passeren.
Door de brute Russische inval in buurland Oekraïne staat Transnistrië weer meer en meer op het geopolitieke vizier. Het Russische – voorheen Rode – leger, dat na de ‘burgeroorlog’ van 1992 nooit vertrok, voorkwam dat dit frozen conflict kon ontdooien. Poetin maakte al snel na de inval in Oekraïne ook zijn interesse in Moldavië kenbaar. De huidige Moldavische premier Sandu vaart een pro-westerse koers, maar ook hier is die keuze onder de bevolking niet vanzelfsprekend en voortdurend onderhevig aan Russische beïnvloeding. De afvallige regio Transnistrië speelt een bijzondere rol in dit krachtenspel. Zeker nu Oekraïne per 1 januari van dit jaar is gestopt met de doorvoer van Russisch gas, waardoor de bewoners van Transnistrië in de kou kwamen te staan en fabrieken moesten sluiten. Transnistrië lag sinds zijn ontstaan aan het Russisch gasinfuus, en gratis gas maakt het leven een stuk makkelijker.
In 2019 en 2021 was ik zelf in Transnistrië, the country that doesn’t exist volgens de gids die mij rondleidde in hoofdstad Tiraspol. Het land is een fotogeniek Sovjetrelict waar de tijd stil lijkt te hebben gestaan, zo ook het onderhoud aan de wegen en gebouwen. Lenin staat er nog fier op zijn voetstuk, wat voor de rafelrandtoerist een reden was om het land te bezoeken. Op dit moment staat het reisadvies voor Transnistrië op dieprood.
Toen ik er was, was de oorlog in Oekraïne nog niet begonnen. We waren op een kilometer of 60 van Odessa, maar durfden de grens niet over omdat de auto daar niet verzekerd was. Hadden we dat nou maar wel gedaan; ik ben heel benieuwd wanneer dat weer mogelijk is.
‘This bittersweet life’ vormt de perfecte introductie op dit bizarre landje en vertelt ook gelijk het verhaal waar sommige andere regio’s in de Russische invloedssfeer mee te maken hebben. Transnistrië is De Krim van Oekraïne, het Abchazië van Georgië, of for that sake het uiterste oosten van Estland, waar veel Russen wonen die volgens Poetin worden gemarginaliseerd, en gediscrimineerd en als zodanig heim ins Reich gebracht moeten worden. Risk op wereldschaal. Met spelregels, bevroren of ontdooid.
This bittersweet life, Transnistrië tussen oost en west
Paul van der Stap
➜ 256 pagina’s met ruim 100 foto’s
➜ 17,5 x 23,5 cm
➜ 2025
➜ Uitgever: Slowdocs
➜ ISBN: 978-9-08093-758-1
➜ €40
➜ ★★★★
Mijn eerdere blogs over Transnistrië
Oostblog 